Bóc vỏ lụa là một trong những khâu quan trọng nhất trong quá trình chế biến hạt điều. Bóc vỏ lụa là công đoạn yêu cầu về kỹ thuật cao nhằm thu được lượng nhân đạt hiệu quả cao nhất.
Nhân điều sau khi tách vỏ cứng bên ngoài thì vẫn còn một lớp vỏ lụa mỏng màu nâu bao bọc quanh nhân bên ngoài. Để thu được nhân trắng sạch vỏ lụa và lớp vỏ lụa bên ngoài riêng cần phải trải qua quá trình bóc vỏ lụa (lột vỏ lụa).
Yêu cầu kỹ thuật
Nhân điều (còn vỏ lụa) sau khi đã sấy đạt yêu cầu sẽ được chuyển qua bộ phận bóc vỏ lụa để lột vỏ lụa và lấy nhân. Quá trình bóc vỏ lụa được xem là đạt yêu cầu khi đảm bảo các tiêu chí sau:
- Nhân điều phải sạch lớp vỏ lụa, trên bề mặt nhân không được sót vỏ lụa.
- Nhân điều phải nguyên vẹn, không được bể vỡ và cạo gọt nhân vượt quá mức cho phép.
Các phương pháp bóc vỏ lụa
Có hai phương pháp bóc vỏ lụa phổ biến hiện nay là bóc vỏ lụa thủ công và bóc vỏ lụa bằng máy.
Bóc vỏ lụa thủ công (Bóc tay)
Bóc vỏ lụa thủ công là phương pháp sử dụng tay hoặc dao cạo thô sơ để bóc lớp vỏ lụa bên ngoài hạt điều. Phương pháp này đòi hỏi người lột vỏ lụa phải tỷ mỹ và khéo léo, tránh để dao lạm vào nhân điều, làm vỏ điều bị gọt hoặc bị bể.
Kỹ thuật bóc:
Bóc vỏ lụa thủ công phụ thuộc nhiều vào sự cần mẫn và khéo tay của công nhân vì vậy ngay từ buổi đầu người công nhân cần được hướng dẫn cẩn thận các thao tác: tay cầm nhân, tay cầm dao bóc, trình tự bắt đầu lột vỏ lụa từ vị trí nào trên nhân, sự hỗ trợ của dao bóc,...càng kỹ bao nhiêu thì về sau năng suất và chất lượng sản phẩm bóc ra càng ổn định và cao bấy nhiêu.
Ưu điểm của bóc vỏ lụa thủ công:
- Bóc vỏ lụa thủ công không cần đầu tư máy móc và trang thiết bị nên chi phí đầu tư thấp, chủ yếu cần bàn bóc và dao cạo là có thể thực hiện được.
- Bóc thủ công còn có một ưu điểm khác là bóc được những hạt có vỏ lụa bị xát, khó tróc lụa mà các máy bóc lụa không thể làm được.
Nhược điểm của bóc vỏ lụa thủ công:
- Năng suất lao động thấp, trung bình một người một ngày chỉ bóc được khoảng 7 đến 10 kg nên cần nhiều lao động, khó mở rộng quy mô sản xuất.
- Tỷ lệ hao hụt cao, tỷ lệ vỡ không đồng đều phụ thuộc vào tay nghề của người công nhân.
Hình - Bóc vỏ lụa thủ công tại một doanh nghiệp ở châu Phi
Hiện nay, bóc vỏ lụa thủ công ít phổ biến, chủ yếu vẫn còn tồn tại ở các quốc gia có công nghệ chưa phát triển. Tuy nhiên, khâu bóc vỏ lụa thủ công vẫn cần thiết để xử lý hàng sót lụa (hàng nhích) vì máy bóc lụa không thể làm được việc này.
Bóc vỏ lụa cơ giới (Bóc vỏ lụa bằng máy)
Bóc vỏ lụa cơ giới sử dụng máy bóc lụa với cơ chế hoạt động dựa trên chà sát cơ học hay dùng khí ép, tạo lực để lớp vỏ lụa tróc ra khỏi nhân hạt điều. Trước kia, hệ thống máy bóc lụa cơ giới chủ yếu là công nghệ được sản xuất từ nước ngoài với chi phí đầu tư rất lớn nhưng hiệu quả bóc lụa vẫn tương đối thấp, tỷ lệ vỡ lại cao nên ít phổ biến. Từ những năm 2009, hệ thống máy bóc lụa tự động được đầu tư nghiên cứu và dần hoàn thiện tại Việt Nam, tạo ra những ưu thế vượt trội cho ngành công nghiệp chế biến hạt điều nước ta.
Hình - Hệ thống bóc lụa bằng máy
Kỹ thuật bóc
Đối với máy bóc vỏ lụa tự động, mỗi đầu máy chỉ cần một công nhân đứng máy điều chỉnh. Hạt điều nhân sau khi sấy được đưa vào gàu chứa, sau đó băng tải sẽ tự động đưa hạt điều nhân qua hệ thống bóc lụa từ động, kết quả đầu ra cho những hạt điều đã được thổi sạch vỏ lụa, phần vỏ lụa được thổi riêng ở một phễu ra khác.
Ưu điểm của bóc lụa bằng máy
- Năng suất vượt trội với công suất xử lý từ 250 đến 350 kg hạt điều mỗi giờ, vì vậy dễ dàng đầu tư mở rộng sản xuất và ít phụ thuộc vào lao động của con người.
- Kiểm soát được chất lượng đầu ra với tỷ lệ thu hồi nhân cao (80-95%), tỷ lệ bể chỉ từ 4 đến 8%
- Các máy bóc lụa tự động đã được nghiên cứu và sản xuất trong nước nên chủ động về công nghệ sản xuất, chi phí đầu tư cạnh tranh hơn nhiều so với việc nhập khẩu thiết bị.
Nhược điểm của bóc lụa bằng máy
- Bóc lụa bằng máy tuy có nhiều ưu điểm nhưng có nhược điểm lớn nhất là tỷ lệ thu hồi nhân vẫn chưa được hoàn toàn, vẫn còn một phần nhân sót lụa bắt buộc phải sử dụng phương pháp bóc lụa thủ công.
- Kỹ thuật sản xuất đòi hỏi người công nhân chỉnh máy phải linh động điều chỉnh theo từng mẻ điều để đạt hiệu quả tối ưu nhất.
- Chi phí đầu tư ban đầu cho hệ thống bóc lụa bằng máy tương đối lớn.
Hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp trong ngành điều Việt Nam đều sử dụng công nghệ bóc lụa bằng máy và kết hợp bóc lụa thủ công để xử lý những phần nhân còn sót lụa.
*Nguồn: Pagacas tổng hợp.
Xem thêm:
Phương pháp đóng gói sản phẩm nhân điều
Phân loại hạt điều - Phân loại (phân cấp) hạng sản phẩm nhân điều
Sấy hạt điều - Yêu cầu kỹ thuật và các loại lò sấy
Cắt bóc vỏ (chẻ tách vỏ) trong chế biến hạt điều
Xử lý nhiệt trong chế biến hạt điều (chao dầu - hấp chín)
