Cây điều thuộc loại cây công nghiệp lâu năm, vào khoảng thế kỷ XVIII, người Pháp đưa cây điều về trồng và phát triển ở Việt Nam. Tuy nhiên, lịch sử ngành sản xuất và chế biến hạt điều ở Việt Nam (gọi tắc là ngành điều Việt Nam) chỉ mới hình thành và phát triển được khoảng ba thập niên gần đây. Ngành chế biến hạt điều Việt Nam được chia thành các giai đoạn phát triển chính như sau:
- Giai đoạn 1988 - 1995: đây là giai đoạn hình thành của ngành điều Việt Nam. Năm 1988, ngành sản xuất và chế biến hạt điều tại Việt Nam được hình thành cùng với sự ra đời của Hiệp hội điều Việt Nam (gọi tắc là VINACAS) ra đời sau đó hai năm theo quyết định số 346 NN-TCCB/QĐ vào năm 1990 của Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn. Năm 1992, hạt điều Việt Nam bắt đầu chinh phục thị trường Trung Quốc với những đơn hàng đầu tiên, đánh dấu bước khởi đầu xuất khẩu ra thị trường thế giới bằng những bước đi đầu vào thị trường quan trọng với quy mô dân số đông nhất thế giới. Năm 1994, ngành điều Việt Nam bắt đầu xuất những lô hàng đầu tiên qua thị trường Mỹ, đánh dấu bước ngoặc chinh phục thị trường tiêu thụ hạt điều nhân lớn nhất thế giới.
- Giai đoạn 1996 - 2000: giai đoạn này là giai đoạn hoàn thiện và tiếp tục phát triển của ngành điều nước ta, một trong những điểm nổi bật của giai đoạn này là việc Việt Nam chấm dứt xuất khẩu điều thô ra nước ngoài và lần đầu tiên nước ta phải nhập khẩu hạt điều thô từ các nước châu Phi vào năm 1996.
- Giai đoạn 2000 - 2005: đây là giai đoạn đánh dấu những bước tiến nhảy vọt của ngành điều Việt Nam với thành tựu đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu hạt điều nhân chỉ sau Ấn Độ nhiều năm liền.
- Giai đoạn 2006 - 2010: ngành điều Việt Nam tiếp tục gặt hái những thành công lớn. Năm 2006 đánh dấu bước ngoặc lần đầu tiên ngành điều nước ta đứng đầu thế giới về sản xuất và xuất khẩu hạt điều nhân. Cùng với đó, giai đoạn này có sự phát triển mạnh trong cơ cấu công nghệ và kỹ thuật chế biến hạt điều, đặc biệt là sự phát triển công nghệ bóc vỏ lụa thành công vào năm 2007 và máy tách vỏ cứng hạt điều được chế tạo thành công vào năm 2008. Năm 2010, lần đầu tiên ngành hạt điều Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ đô la, trở thành ngành công nghiệp tỷ đô của Việt Nam và giúp Việt Nam giữ vững vị trí số một thế giới về xuất khẩu hạt điều. Cũng trong năm này, lần đầu tiên lễ hội “Quả điều vàng Việt Nam” lần đầu tiên được tổ chức tại thủ phủ hạt điều Bình Phước cùng với sự ra đời của Hội đồng Điều toàn cầu (viết tắc là GCC) với một trong những thành viên sáng lập là Hiệp hội điều Việt Nam Vinacas.
- Giai đoạn 2011 - 2015: đây là một trong những giai đoạn đánh dấu nhiều chuyển biến của ngành điều Việt Nam. Với những khó khăn do suy thoái kinh tế vào năm 2011, ngành điều nước ta đã vượt qua khó khăn, phát triển mạnh mẽ công nghệ chế biến hạt điều và tiếp tục giữ vững vị trí đứng đầu thế giới về xuất khẩu thế giới, đạt mốc 2 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu vào năm 2013. Song song đó là việc phát triển và cải tạo giống cây điều được đầu tư nghiên cứu và phát triển.
- Giai đoạn 2016 - đến nay: đây là giai đoạn phát triển mạnh mẽ của ngành sản xuất và chế biến hạt điều của nước ta. Việc tập trung chú trọng phát triển công nghệ chế biến hạt điều đã đem đến những thành công và lợi thế cạnh tranh cho ngành điều Việt Nam. Từ năm 2018 đến nay, giá trị xuất khẩu của hạt điều Việt Nam luôn đạt trên 3 tỷ USD với sự phát triển và tăng trưởng mạnh mẽ cả về số lượng và công suất của các cơ sở chế biến hạt điều. Với sự xuất hiện của đại dịch Covid đầu năm 2020, ngành điều nước ta đã gặp không ít khó khăn, tuy nhiên chúng ta vẫn xuất khẩu với tổng giá trị đạt 3,28 tỷ USD (theo tổng cục thống kê). Năm 2021, lần đầu tiên ngành điều nước ta nhập siêu hạt điều, đánh dấu những khó khăn về việc thiếu hụt nguyên liệu sản xuất của ngành, đây cũng là bài toán mà các doanh nghiệp trong ngành phải giải quyết để phát triển trong giai đoạn mới của hạt điều.
Như vậy tính đến năm 2021, trải qua hơn 30 năm, ngành chế biến và sản xuất hạt điều Việt Nam đã gặt hái rất nhiều thành công. Từ những năm đầu 1990 với giá trị xuất khẩu chỉ vỏn vẹn khoảng 1,4 triệu USD với 286 tấn thì đến nay, ngành điều nước ta đã đạt kim ngạch xuất khẩu hơn 3 tỷ USD với hơn 450 nghìn tấn nhân (theo thống kê của Vinacas). Thành quả đó đã giúp Việt Nam không ngừng giữ vững vị trí số một thế giới suốt 15 năm qua về xuất khẩu hạt điều từ năm 2006, trở thành trung tâm sản xuất hạt điều của thế giới, xuất khẩu đến hơn 90 quốc gia và vùng lãnh thổ với trên dưới 80% lượng điều nhân xuất khẩu của thế giới.
Video: Sản lượng hạt điều Việt Nam và thế giới qua các năm
Nguồn tham khảo:
- http://www.vinacas.com.vn/;
- https://baobinhphuoc.com.vn/;
- https://vi.wikipedia.org/.
Xem thêm:
Thị trường tiêu thụ của hạt điều Việt Nam
Sản xuất hạt điều tại Việt Nam
Nguyên liệu của ngành điều Việt Nam
Hạt điều Việt Nam - phân bố, diện tích, sản lượng và đặc điểm mùa vụ
Cách phân biệt hạt điều Việt Nam và hạt điều nước ngoài
Vai trò của ngành điều đối với Việt Nam giai đoạn những năm 2000
Nguồn và sản lượng nhập khẩu hạt điều thô của ngành điều Việt Nam
